687 Views

[Sinh học 9 – Bài 12] Di truyền liên kết là gì? Khái niệm & ý nghĩa

Vào năm 1910, nhà khoa học Moocgan đã tiến hành nghiên cứu di truyền trên ruồi và ông đã phát hiện ra hiện tượng di truyền liên kết. Vậy di truyền liên kết là gì? Di truyền liên kết có ý nghĩa như thế nào với con người? Hãy cùng Thợ Sửa Xe tìm hiểu cụ thể trong bài viết dưới đây!

Khái niệm di truyền liên kết

Di truyền liên kết là gì? Di truyền liên kết hay còn được gọi là Genetic linkage, đây là hiện tượng một nhóm trình tự gen cùng nằm trên một nhiễm sắc thể và cùng được di truyền trong quá trình giảm phân của sinh sản hữu tính.

Khi nhiễm sắc thể của 2 gen này có quỹ tích càng gần nhau thì chúng lại càng khó hoán đổi vị trí cho nhau trong quá trình trao đổi chéo nhiễm sắc tử và tiến hợp. Trong khi đó, các nhiễm sắc thể có quỹ tích càng xa nhau thì lại càng dễ dàng hoán đổi vị trí cho nhau.

Ngoài ra, khoa học đã quy ước gọi 2 gen cùng nằm trên một nhiễm sắc thể là 2 gen liên kết – trường hợp ngoại lệ tiêu biểu cho quy luật phân li của Mendel. Mặc dù vậy, nội dung hay khái niệm của liên kết gen hoàn toàn không chống lại luật phân li mà chúng sẽ bổ sung, lấp đầy những khoảng trống trong di truyền.

di-truyen-lien-ket-la-gi
Di truyền liên kết là hiện tượng chỉ xảy ra khi các cặp gen cùng nằm trên 1 nhiễm sắc thể

Ví dụ về di truyền liên kết

Theo thí nghiệm của Moocgan, ông đã cho lai 2 dòng ruồi giấm thuần chủng (thân xám, cánh dài) và ruồi giấm không thuần chủng (thân đen, cánh cụt). Hai dòng này khi lai với nhau sẽ sinh ra 100% F1 là ruồi thân xám, cánh dài.

di-truyen-lien-ket-la-hien-tuong-gi
Ví dụ về di truyền liên kết sinh 9

Sau khi lai phân tích ruồi đực F1, ta thu được các thế hệ sau được phân li theo tỉ lệ 1 (xám, cánh dài) : 1 (đen, cánh cụt).

di-truyen-lien-ket-sinh-9
Sơ đồ lai ruồi giấm theo Moocgan

Như vậy, ta có thể thấy rằng thân xám và cánh dài luôn di truyền đồng thời với thân đen, cánh cụt. Hiện tượng này được Moocgan giải thích bằng sự liên kết giữa các gen quy định tính trạng ở trên cùng 1 nhiễm sắc thể, sau đó chúng cùng phân li về giao tử và cùng tổ hợp qua quá trình thụ tinh.

Xem thêm

Ý nghĩa của việc di truyền liên kết là gì?

  • Nhờ có di truyền liên kết, các nhóm tính trạng tốt luôn được di truyền cùng nhau và hạn chế các biến dị tổ hợp.
  • Di truyền liên kết đảm bảo về sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng được quy định.
  • Ngoài ra, di truyền liên kết còn giúp người ta chọn được những tính trạng tốt, từ đó lai tạo ra nhiều dòng tính trạng tốt đi kèm với nhau.

Bài tập vận dụng

Câu 1: Để phát hiện ra hiện tượng di truyền liên kết hoàn toàn, nhà khoa học Moocgan đã:

  1. Cho các con lai (F1) của ruồi giấm giao phối với nhau
  2. Tiến hành lai phân tích ruồi cái F1 mình xám, cánh dài với ruồi đực F1 mình đen, cánh cụt
  3. Tiến hành lai phân tích ruồi đực F1 mình xám, cánh dài với ruồi cái F1 mình đen, cánh cụt
  4. Lai cả hai dòng ruồi mình xám, cánh dài với ruồi mình đen, cánh cụt

Câu 2: Ở ruồi giấm, loài thân xám trội hơn so với thân đen, loài cánh dài trội hơn so với loài cánh cụt. Tuy nhiên khi lai ruồi thân xám, cánh dài với ruồi thân đen, cánh cụt ta lại được 100% F1 là ruồi thân xám, cánh dài. Vậy nếu F1 lai với ruồi cái thân đen, cánh cụt sẽ thu được tỉ lệ bao nhiêu?

  1. Tỉ lệ 4:1 (4 thân xám, cánh dài : 1 thân đen, cánh cụt)
  2. Tỉ lệ 3:1 (3 thân xám, cánh dài : 1 thân đen, cánh cụt)
  3. Tỉ lệ 2:1 (2 thân xám, cánh dài : 1 thân đen, cánh cụt)
  4. Tỉ lệ 1:1 (1 thân xám, cánh dài : 1 thân đen, cánh cụt)

Câu 3: Khi lai ruồi thân xám, cánh dài với ruồi thân đen, cánh cụt, ta thu được F1 toàn thân xám cánh dài. Tuy nhiên khi cho ruồi đực F1 lai với ruồi cái thân đen, cánh cụt, ta lại thu được tỉ lệ 1:1. Để giải thích cho vấn đề này, nhà khoa học Moocgan đã cho rằng:

  1. Các gen sẽ quy định về màu sắc, hình dạng khi cùng nằm trên một nhiễm sắc thể
  2. Các gen sẽ quy định về màu sắc, hình dạng khi cùng nằm trên một nhiễm sắc thể và liên kết hoàn toàn
  3. Màu sắc của thân và hình dạng của cánh sẽ do 2 gen nằm ở 2 đầu của nhiễm sắc thể quy định
  4. Do tác động của gen

Câu 4: Cơ sở tế bào học của di truyền liên kết hoàn toàn là:

  1. Sự không phân li của cặp nhiễm sắc thể tương đồng trong quá trình giảm phân
  2. Các gen trong nhóm di truyền không liên kết đồng thời với nhau
  3. Chính sự thụ tinh đã đưa đến sự tổ hợp của các nhiễm sắc thể tương đồng
  4. Các gen trong nhóm liên kết di truyền cùng phân li với nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào

Câu 5: Điều nào sau đây là không đúng với các nhóm gen liên kết?

  1. Các gen cùng nằm trên một nhiễm sắc thể sẽ tạo thành một nhóm gen liên kết
  2. Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài sẽ bằng với số nhiễm sắc thể trong đơn bội của loài đó
  3. Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài sẽ bằng với số nhiễm sắc thể trong bộ lưỡng bội của loài đó
  4. Số nhóm tính trạng di truyền sẽ liên kết tương ứng với số nhóm gen liên kết

Vậy là Thợ Sửa Xe và bạn đã cùng nhau tìm hiểu xong những thông tin cơ bản về di truyền liên kết. Mong rằng sau bài viết này, bạn đã hoàn toàn nắm được khái niệm di truyền liên kết là gì, ý nghĩa của di truyền liên kết và một số câu hỏi thường gặp.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay đóng góp nào cho bài viết, hãy để lại 1 comment, chúng tôi sẽ cố gắng phải hồi sớm nhất có thể!

687 Views